Trong số những loài côn trùng ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sức khỏe con người, muỗi vằn (Aedes aegypti) được coi là một trong những “sát thủ” nguy hiểm nhất. Loài côn trùng nhỏ bé này là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết – một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm ở nhiều quốc gia trên thế giới, đặc biệt là các khu vực nhiệt đới.

Muỗi vằn, tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

1. Muỗi vằn – Cơ chế truyền bệnh

Muỗi vằn không tự nhiên sinh ra virus sốt xuất huyết mà chúng là vector truyền bệnh. Khi muỗi cái cắn người nhiễm virus Dengue, virus sẽ xâm nhập vào tuyến nước bọt của muỗi. Sau đó, khi chúng cắn người khác, virus sẽ được truyền sang và gây nhiễm.

Virus Dengue được xem là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết với 4 chủng virus là DEN-1, DEN-2, DEN-3 và DEN-4, bởi vậy một người có thể nhiễm 4 lần trong đời. Sau khi nhiễm một chủng virus và hồi phục, bạn sẽ miễn dịch suốt đời với chủng đó nhưng vẫn có thể nhiễm loại virus khác.

2. Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Muỗi vằn sinh sống và sinh sản trong các khu vực như ao, vùng nước đọng lâu ngày hoặc trong các vật chứa nước nhân tạo trong và quanh nhà ở của con người như bình hoa, lốp xe cũ, xô nước mưa… Những vật chứa nước to hơn như thùng, bể xi măng có thể tạo ra một lượng lớn muỗi vằn.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng năm có khoảng 390 triệu ca nhiễm virus Dengue trên toàn cầu. Việt Nam cũng là một trong những quốc gia bị ảnh hưởng nghiêm trọng bởi bệnh sốt xuất huyết, đặc biệt trong những tháng mùa mưa.

3. Triệu chứng và hậu quả của bệnh sốt xuất huyết

Triệu chứng bệnh sốt xuất huyết thường xuất hiện sau 4-10 ngày kể từ khi bị muỗi cái truyền virus. Đầu tiên, người bệnh có thể sốt cao đột ngột, đau đầu, đau mắt, đau khớp và cơ bắp. Các triệu chứng khác bao gồm nôn, buồn nôn và xuất huyết dưới da.

Trong những trường hợp nghiêm trọng, bệnh có thể chuyển thành sốt xuất huyết Dengue nặng, gây xuất huyết nội tạng, giảm tiểu cầu nghiêm trọng và sốc Dengue. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến tử vong, đặc biệt ở trẻ em và người già.

Tham khảo: Tại sao sốt xuất huyết khỏe rồi vẫn có thể tử vong?

4. Phòng chống muỗi vằn – Tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết

Để ngăn chặn muỗi vằn – tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết – việc phòng chống cần được thực hiện đồng bộ và quyết liệt. Một số biện pháp quan trọng bao gồm:

• Loại bỏ nơi sinh sản của muỗi: Dọn dẹp và lật úp các vật dụng có thể đọng nước như chậu, vỏ chai, lốp xe cũ.
• Sử dụng màn và thuốc chống muỗi: Đảm bảo ngủ trong màn và sử dụng thuốc chống muỗi, đặc biệt là vào ban ngày khi muỗi vằn hoạt động mạnh.
• Phun thuốc diệt muỗi: Tổ chức phun thuốc diệt muỗi định kỳ.
• Tuyên truyền và giáo dục: Nâng cao nhận thức cộng đồng về tác hại của bệnh sốt xuất huyết và cách phòng chống.

Tham khảo: Các phương pháp đuổi muỗi trong cộng đồng.

5. Hệ quả kinh tế – xã hội của bệnh sốt xuất huyết

Bệnh sốt xuất huyết không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá nhân mà còn gây ra gánh nặng kinh tế – xã hội đáng kể. Các gia đình có người mắc bệnh thường phải chi trả chi phí y tế cao, từ tiền thuốc men đến viện phí. Ngoài ra, bệnh nhân bị bệnh nặng thường phải nghỉ học hoặc nghỉ làm, ảnh hưởng đến năng suất lao động và thu nhập của gia đình.

Trên quy mô lớn, sự bùng phát của dịch sốt xuất huyết có thể làm suy yếu hệ thống y tế, đặc biệt là ở các quốc gia đang phát triển. Nguồn lực y tế như giường bệnh, thuốc men và nhân viên y tế thường trở nên quá tải trong mùa dịch. Điều này làm giảm khả năng ứng phó với các bệnh lý khác, gây ra hậu quả nghiêm trọng cho cộng đồng.

6. Nghiên cứu và phát triển vắc-xin sốt xuất huyết

Hiện nay, một số loại vắc-xin phòng ngừa sốt xuất huyết đã được phát triển như vắc-xin Dengvaxia. Tuy nhiên việc triển khai rộng rãi vẫn đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm hiệu quả của vắc-xin đối với các chủng loại virus khác nhau và nguy cơ tiềm ẩn đối với người chưa từng nhiễm virus Dengue. Do đó, các chuyên gia vẫn khuyến cáo tập trung vào các biện pháp phòng chống muỗi để kiểm soát dịch bệnh.

Muỗi vằn là tác nhân gây bệnh sốt xuất huyết – một căn bệnh nguy hiểm với nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Để bảo vệ sức khỏe bản thân, gia đình và cộng đồng, việc hiểu rõ về cơ chế lây truyền, triệu chứng và các biện pháp phòng chống muỗi vằn là vô cùng cần thiết. Hãy cùng nhau hành động để đẩy lùi căn bệnh này, góp phần xây dựng một môi trường sống an toàn và lành mạnh.