Nhận biết dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi

Người cao tuổi bị hoang tưởng đang là nỗi lo ngại của y tế Việt Nam. Đến 70% bệnh nhân Alzheimer sẽ mắc chứng hoang tưởng ở giai đoạn giữa và cuối của bệnh, và 1 trong 4 người bị hoang tưởng sẽ trải qua một số dạng rối loạn tâm thần. Điều này gây ra khó khăn đối với người thân và gia đình cũng như những người chăm sóc để xoa dịu nỗi sợ hãi của người bệnh. Không những thế, người chăm sóc còn trở thành mục tiêu của những suy nghĩ hoang tưởng của người bệnh khi họ cố gắng giúp đỡ. Đọc tiếp bài viết của chúng tôi để nhận biết dấu hiệu hoang tưởng của người cao tuổi và một số mẹo hữu ích giúp giảm bớt chứng hoang tưởng của người thân.

Hoang tưởng ở người cao tuổi là gì?

Hoang tưởng là khi ai đó tin tưởng vô căn cứ rằng có ai đó đang muốn làm hại họ. Ví dụ: người già bị alzheimer luôn tin rằng người chăm sóc ăn cắp đồ của họ hoặc một trong những người thân đang muốn làm tổn thương họ.

Nguyên nhân người cao tuổi bị hoang tưởng

Trước khi tìm hiểu dấu hiệu nhận biết người cao tuổi bị hoang tưởng, chúng ta sẽ đề cập đến những nguyên nhân dẫn đến hoang tưởng. Hoang tưởng là một trong những rối loạn tâm thần khi quá trình xử lý tâm thần của ai đó bị ngắt kết nối với thực tế. Dưới đây là trong số các yếu tố gây ra chứng hoang tưởng ở người cao tuổi:

• Người cao tuổi bị mê sảng
• Người cao tuổi lạm dụng ma túy, rượu và các chất kích thích khác.
• Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc các bệnh nhiễm trùng khác.
• Người cao tuổi bị trầm cảm hoặc các rối loạn tâm thần khác.
• Bệnh nhân sa sút trí tuệ bao gồm cả bệnh Alzheimer và một số bệnh khác.
• Tâm thần phân liệt.

Tuy hoang tưởng là những niềm tin không có cơ sở và là triệu chứng của tình trạng bệnh lý khác nhưng bạn đừng bao giờ nghĩ rằng những lo ngại của người cao tuổi là hoàn toàn không có lý. Bạn hãy quan sát, điều tra kỹ lưỡng và trao đổi với bác sĩ về tình trạng sức khỏe của người thân.

Dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi

Mặc dù mỗi người cao tuổi lại có những trải nghiệm hoang tưởng khác nhau nhưng những dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi đều thuộc một trong 3 loại chung:

• Ảo tưởng bị bức hại: Những ảo tưởng này xảy ra khi người cao tuổi tin rằng có ai đó đang muốn làm hại nọ và họ luôn ảo tưởng rằng có người theo dõi họ, đầu độc họ, quấy rối, lạm dụng hoặc đối xử bất công với họ. Họ khẳng định rằng có ai đó bỏ thuốc độc vào đồ ăn, ám sát và cướp bóc. Mục tiêu của loại hoang tưởng này thường là người thân trong gia đình như: vợ, chồng, người chăm sóc…
• Ý tưởng hoang tưởng: Đây là nhóm những hoang tưởng chợt đến rồi đi thành từng đợt, chi phối suy nghĩ của người bệnh. Họ có thể nghĩ rằng ai đó đang cố lấy cắp đồ của họ hoặc những người khác đang nói xấu sau lưng họ.
• Tăng khả năng nghi ngờ: Những suy nghĩ hoang tưởng này khiến người cao tuổi không tin tưởng bất kể ai và tin tưởng điều gì. Họ luôn sống trong nghi ngờ người khác, dẫn đến các hành vi thô lỗ, gây hấn.

Dưới đây là một số dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi có thể giúp bạn xác định người thân của mình có bị hoang tưởng hay không. Họ có thể có một số các hành vi sau:

• Bắt đầu nói về những điều phi logic hoặc kỳ lạ.
• Dễ bị kích động, lo lắng và thận trọng theo một cách khó hiểu.
• Cảm giác bị ngược đãi không có căn cứ.
• Nghe thấy những tiếng động lạ.
• Buộc tội người chăm sóc hoặc người thân trong gia đình ăn cắp đồ của họ.
• Kết tội bạn đời phản bội họ.

Sự khác biệt giữa hoang tưởng và ảo giác là gì?

Nhiều người vẫn nhầm lẫn hoang tưởng với ảo giác là một khi nói về các rối loạn tâm thần. Ảo giác liên quan đến trải nghiệm cảm giác, còn hoang tưởng ảnh hưởng đến suy nghĩ và niềm tin của người bệnh. Trong khi đó, hoang tưởng liên quan đến nhận thức của bệnh nhân về những điều xảy ra xung quanh họ và đó là những niềm tin không có thật, không có căn cứ. Bệnh nhân suy giảm trí tuệ có thể vừa bị ảo giác, vừa bị hoang tưởng đồng thời và điều này khiến nhiều người nghĩ rằng chúng là một.

Bài viết liên quan: Điều trị ảo giác cho bệnh nhân Alzheimer

Hướng dẫn chăm sóc người già bị hoang tưởng

Nếu bạn không nhận biết được dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi, bạn sẽ rất khó chịu và cảm thấy không được tôn trọng khi chăm sóc họ. Bạn có thể bị đau khổ bởi những hành động hoang tưởng của người thân mà không hiểu vì sao. Trong khi thực tế, người bệnh đang cố gắng để tạo ra môi trường an toàn, khi họ bị những suy nghĩ hoang tưởng chi phối. Chính vì thế, trước khi có những hành động tiếp theo, bạn cần nhận biết rõ triệu chứng hoang tưởng của người cao tuổi. Khi kết luận họ có bệnh, suy nghĩ của bạn về những hành động kỳ quặc đó sẽ dễ dàng hơn, cảm thấy thông cảm với họ hơn.

Dưới đây là một số gợi ý giúp bạn chăm sóc người thân bị hoang tưởng dễ dàng hơn:

Không tranh cãi với người cao tuổi bị hoang tưởng

Có thể những ảo tưởng mà người cao tuổi trải qua khiến bạn cảm thấy vô cùng phi lý và ngớ ngẩn nhưng nó lại rất thật đối với họ, đặc biệt đối với người sa sút trí tuệ. Và họ đang sống trong thực tế riêng của mình. Những tranh cãi của bạn về niềm tin của họ sẽ khiến họ xa bạn hơn, họ không tin rằng bạn đứng về phía họ dẫn đến những hành động gây hấn, không hợp tác. Điều này gây khó khăn cho công việc chăm sóc của bạn. Thay vào đó, bạn hãy trấn an và tìm cách xác thực những suy nghĩ hoang tưởng của người thân.

Tôn trọng không gian riêng tư của người lớn tuổi

Người cao tuổi dù sống chung phòng với ai hay sống một mình thì họ cũng cần không gian riêng, cần chỗ kín đáo, an toàn để cất giữ những vật họ coi là giá trị. Hãy đảm bảo rằng phòng của họ sạch sẽ, ánh sáng tốt và một chiếc tủ hoặc két an toàn được bảo vệ cẩn thận. Điều quan trọng là bạn cần xin phép họ trước khi quyết định thay đổi bất kể điều gì trong không gian của người cao tuổi.

Quan sát từ những hành vi nhỏ nhất của người cao tuổi

Đôi khi những hành vi kỳ lạ dù nhỏ nhất cũng có thể là dấu hiệu nhận biết hoang tưởng ở người cao tuổi hoặc những vấn đề khác về sức khỏe. Khi người cao tuổi lo lắng hoặc căng thẳng chứng tỏ họ không cảm thấy an toàn. Lúc này bạn nên kiểm tra lại tất cả mọi vấn đề xung quanh cuộc sống của người cao tuổi để giúp đem lại môi trường thoải mái nhất cho họ.

Ghi nhật ký các hành vi hàng ngày của người cao tuổi

Để nhận biết tình trạng hoang tưởng của người cao tuổi đã được cải thiện hay tiến triển xấu hơn, bạn cần ghi lại tất cả các hành vi hàng ngày của họ. Điều này giúp bạn nhận ra được sự thay đổi trong hành vi của họ và đánh giá xem những thay đổi đó tích cực hay tiêu cực.

Hãy nhớ rằng bạn không đơn độc

Đôi khi bạn cảm thấy mệt mỏi và cô đơn khi phải vượt qua những khó khăn khi chăm sóc một người già bị hoang tưởng. Tuy nhiên, bạn không hề đơn độc. Bạn có thể yêu cầu hỗ trợ từ gia đình, người thân khác, bạn cũng có thể tìm gặp tới các chuyên gia chăm sóc để được tư vấn cũng như tham gia group những người chăm sóc để trao đổi kinh nghiệm. Họ sẽ hiểu những gì bạn đang phải trải qua và đưa ra một số mẹo giúp bạn xử lý các tình huống dễ dàng hơn.

Điều trị hoang tưởng cho người cao tuổi

Bạn đừng lo ngại quá bởi hầu hết các trường hợp hoang tưởng ở người cao tuổi đều có thể điều trị được. Chỉ cần bạn đưa người thân đến gặp bác sĩ ngay khi phát hiện dấu hiệu hoang tưởng ở người cao tuổi. Bác sĩ sẽ đưa ra các phác đồ điều trị khác nhau tùy vào tình trạng, tần suất và mức độ nghiêm trọng của người bệnh. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến:

• Trị liệu cảm xúc.
• Chăm sóc giảm nhẹ.
• Đánh lạc hướng sự chú ý.
• Sử dụng thuốc chống trầm cảm.
• Thuốc chống loạn thần (có nhiều tác dụng phụ) và cần sự giám sát chặt chẽ.

Khi nào cần đưa người già bị hoang tưởng đến gặp bác sĩ

Hãy đưa người thân của bạn tới gặp bác sĩ nếu tình trạng sức khỏe của họ bị giảm sút đáng kể hoặc hành vi của họ thay đổi quá nhiều như: khả năng hoàn thành các công việc sinh hoạt hàng ngày hoặc gây ra nguy hiểm cho những người xung quanh.
.